Dowiedz się jak napisać model biznesowy, jaki układ elementów zastosować, jak wypełnić poszczególne pola modelu biznesowego.
Model biznesowy
Jeśli chcesz założyć firmę lub wprowadzić na rynek nowy produkt/usługę, a nie jesteś jeszcze gotów (albo nie chcesz) napisać biznesplanu, możesz skorzystać z narzędzia określanego jako model biznesowy. Pozwala on w sposób dość prosty i szybki opisać pomysł, który następnie można np. przedstawić potencjalnym inwestorom.
W artykule został wykorzystany The Business Model Canvas, udostępniany na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported License. Zarówno w Internecie, jak i w literaturze można się spotkać z kilkoma wariantami tego modelu.
Definicja
Model biznesowy to szkic strategii, która ma zostać wdrożona w organizacji i dzięki której zapewni ona sobie finansowy byt. Składa się z 9 elementów, opisujących proces zarabiania pieniędzy przez firmę: (1) segmenty klientów, (2) propozycja wartości, (3) kanały, (4) relacje z klientami, (5) strumienie przychodów, (6) kluczowe zasoby, (7) kluczowe działania, (8) kluczowi partnerzy, (9) struktura kosztów (por. Osterwalder i Pigneur 2012: 18-21).
Z założenia model biznesowy odnosi się do firm. Może jednak być stosowany również do projektowania i rozwijania własnej kariery zawodowej. W obu przypadkach ulega on ciągłym zmianom w czasie i należy go aktualizować, aby zachował skuteczność (por. Clark, Osterwalder i Pigneur 2013: 19).
Zbudowany model powinien zmieścić się na jednej kartce A4, stanowiąc bardzo czytelny i klarowny sposób opisu przedsięwzięcia. Niewielka ilość miejsca wymusza także skoncentrowanie się tylko na najistotniejszych elementach.
Układ
Model biznesowy ma postać jednej strony A4. Można go wydrukować i nanosić poszczególne pola, rozrysować na tablicy, albo wykorzystać którąś z darmowych aplikacji.
Opis elementów
Najlepiej jest uzupełniać model według ustalonej kolejności (jeśli jednak nie potrafisz wypełnić któregoś pola, możesz przejść dalej i później do niego wrócić):
1. Klienci
Każda organizacja obsługuje jakąś grupę klientów. Mogą to być klienci zarówno indywidualni, jak i przedsiębiorstwa, klienci na których organizacja zarabia, jak i tacy, dla których usługi są świadczone nieodpłatnie, przedstawiciele rynku niszowego lub masowego itp. Organizacja zanim podejmie działanie, powinna zdefiniować do jakich klientów chce dotrzeć ze swoją ofertą. Od tego zależeć będą określane dalej wartości, kanały dystrybucji i relacje.
Należy w tym miejscu odpowiedzieć sobie na pytanie kim są najważniejsi klienci firmy i dla kogo będzie przeznaczona tworzona przez nią wartość.
2. Wartość
Propozycja wartości (lub też oferowana wartość) jest to powód, dla którego klient wybierze ofertę określonej firmy, a nie jej konkurencji. Jest to innymi słowy korzyść jaką uzyskuje klient wybierając tę ofertę. Propozycja wartości może mieć charakter innowacyjny, ale nie musi.
Oferta może np. zaspokajać nowy rodzaj potrzeb klientów, być dostosowaną do ich specyficznych oczekiwań, wyróżniać się niską ceną, jakością, być bardziej dostępna, zapewniać prestiż osobie, która ją wybierze itp.
W tym polu określasz jakie potrzeby klientów zostają zaspokojone dzięki Twojemu produktowi, jaki problem pomagasz im rozwiązać i dlaczego jest on dla nich ważny.
3. Kanały
Są to sposoby komunikacji firmy z klientami. Należy tutaj określić w jaki sposób i gdzie nastąpi kontakt z klientem. Kanały umożliwiają nie tylko nabycie jakiegoś produktu, lecz także zasięgnięcie o nim informacji, wyrobienia własnej opinii, czy też uzyskania wsparcia po zakupie. Mogą one mieć charakter pośredni (np. współpraca partnerska) lub bezpośredni (np. sprzedawca w siedzibie firmy).
Warto zastanowić się, które kanały będą najbardziej skuteczne i opłacalne, w jaki sposób można połączyć ze sobą prowadzone działania, aby były spójne.
4. Relacje z klientami
Należy określić jaki rodzaj relacji łączy firmę z klientami (np. występuje osobiste wsparcie czy zautomatyzowane), a także w jakim celu się je nawiązuje, czy chodzi o pozyskanie nowych klientów czy też utrzymanie już pozyskanych i zachęcenie ich do wydania większej ilości pieniędzy. Typ relacji może się również zmieniać w zależności od grupy klientów. Należy wziąć pod uwagę koszt utrzymania takiego a nie innego kontaktu.
5. Przychody
Firma powinna wskazać ile klienci będą płacić za jaką wartość i w jaki sposób ta płatność ma się odbywać. Przychody można podzielić najogólniej na: uzyskane jednorazowo od klienta (np. sprzedaż auta) i uzyskiwane okresowo (np. serwis auta). Przychód uzyskuje się na drodze np. sprzedaży, wynajmu, pośrednictwa, opłaty licencyjnej. Trzeba się zastanowić w jaki sposób klienci chcieliby płacić, za co, ile są w stanie zapłacić.
6. Kluczowe zasoby
W tym miejscu określane są kluczowe zasoby, które będą użyte, aby przedsięwzięcie zakończyło się sukcesem, np. wykwalifikowani specjaliści, finanse, budynki itp. Należy je rozważyć w odniesieniu do propozycji wartości, kanałów dystrybucji, relacji z klientami, źródeł przychodów.
7. Kluczowe działania
Są to najważniejsze działania, które organizacja musi podjąć, aby model biznesowy był skuteczny i żeby firma mogła funkcjonować. Można je podzielić na kategorie, np. produkcja, sprzedaż, obsługa, rozwiązywanie problemów.
8. Kluczowi partnerzy
Jest to sieć dostawców, współpracowników, dzięki współpracy z którymi firma uzyskuje dodatkowe korzyści. Należy zidentyfikować głównych partnerów firmy, a także zastanowić się które kluczowe zasoby można u nich nabyć, jakie kluczowe działania mogą oni wykonać.
9. Koszty
Koszty można oszacować na podstawie zdefiniowanych kluczowych zasobów, działań i partnerów. Obejmują one wszystkie wydatki, które zostaną poniesione w związku z realizacją modelu biznesowego.