Pracoholizm, podobnie jak każde inne uzależnienie, może mieć bardzo różnorodne przyczyny. Uznanie, awans, zdobycie wyższego wynagrodzenia – to najczęściej wymieniane przyczyny tego zjawiska. Wiadomo jednak, że nie są to jedyne czynniki, które sprzyjają nadmiernej pracy. W przypadku wielu osób takimi czynnikami są doświadczenia z okresu wczesnego dzieciństwa. Wiele osób zajmujących się badaniem tego problemu dostrzega również u osób uzależnionych od pracy silną, wręcz neurotyczną potrzebę miłości, akceptacji i uznania.
W licznych badaniach nad problemem uzależnienia od pracy zwrócono również uwagę na relacje rodzice – dziecko. Duże szanse na zostanie pracoholikiem mają te dzieci, które w dzieciństwie doznały braku ciepła i akceptacji ze strony rodziców oraz te, które dorastały w atmosferze przesadnej kontroli. Rozwojowi pracoholizmu w dorosłym życiu sprzyjają również zbyt wysokie i wygórowane wymagania, które rodzice stawiają swym dzieciom. Z innych problemów rodzinnych, które mogą zaowocować uzależnieniem od pracy, mogą być problemy małżeńskie i brak satysfakcji z życia rodzinnego.
Osoby dorosłe często stają się pracoholikami pod wpływem środowiska pracy. To poważny problem w wielkich korporacjach, w których stawia się na prestiż oraz awans. Często pracoholikami stają się również reprezentanci wolnych zawodów, którzy pracują na własną rękę.
Indywidualne cechy charakteru oraz osobowość każdego człowieka również odgrywają ważną rolę w przypadku pracoholizmu. Dla wielu osób pracoholizm jest czymś w rodzaju zabezpieczenia przed porażką, zaś praca traktowana jest jako parasol ochronny. Wiele osób, które uzależniają się od pracy, wyróżnia się takimi cechami charakteru, jak wytrwałość, dążenie do osiągnięć oraz zdobycia uznania oraz silna motywacja połączona z potrzebą akceptacji społecznej. Główną siłą, która każe koncentrować się na pracy może być tu m. in. silny lęk przed niepowodzeniem. Zaangażowanie w pracą pomaga taki lęk zredukować, zatem osobie mającej taki problem znacznie poprawia samopoczucie.
Wielu pracoholików wykazuje dość niski poziom sprawności emocjonalnych. Mają oni problemy z własnymi emocjami i źle sobie z nimi radzą. Często są to osoby mające poważne problemy z nawiązaniu relacji z innymi ludźmi, stąd też praca traktowana jest przez nich jako najlepsza i najbardziej atrakcyjna forma spędzania czasu.
Pracoholizm łączy się często z cechami typowymi dla osobowości narcystycznej. Typowy pracoholik zazwyczaj przecenia swój potencjał i nie zdaje sobie sprawy ze swych słabości. Od innych oczekuje akceptacji i uznania, zaś krytyka jest przez niego traktowana jako poważne zagrożenie.
Dążenie do perfekcjonizmu jest kolejną cechą charakteru, która może prowadzić do uzależnienia od pracy. Perfekcjoniści to osoby krytyczne i wymagające, zarówno wobec swych współpracowników, jak i wobec siebie. Rozwojowi pracoholizmu sprzyjają również takie potrzeby, jak potrzeba dominacji nad innymi oraz potrzeba osiągnięć. Wiele osób uzależnionych od pracy patrzy na siebie poprzez pryzmat swych zawodowych sukcesów.